International Contracts in The Eye Of Isalam And International Law نړیوالی معاهدی دا سلام او نړیوالو قوانینو له انده

 

د نړیوالي معاهدي تعریف او ځانګړتیاوي

د نړیوالي معاهدي څخه په پراخه معنی سره هدف دا دی چې د دو یا دې نه زیاتو نړیوالو قانوني اشخاصو ترمنځ توافق رامنخته شي او هم د نړیوال قانون مطابق ځانګړي قانوني پایلي رامنځته کړي[1].

خو د معاهدي څخه مقصد نړیوال هغه اتفاق دی چې د هیوادونو تر منځ د لیکنې په صیغې سره رامنځته کیږي او نړیوال قانون يې تنظیموي برابره خبره ده که د یوې وثیقې متضمنه وي یا دوه وي او یا هم ددې څخه زیاتي وي.

د وضعي قوانینو په خلاف په اسلامي فقه کې قانوني قاعده د دین له قواعدو څخه شمیرله کیږي، هغه چې له یو شمیر دغسي قواعدو څخه اسلامي تشریع تشکیلیږي، کوم چې د هغه  الزامي صفت بڼه خپلوي چې رعایت يې د الله پاک د رضایت لاسته راوړلو پخاطر واجب دی، داچې اسلام د کائنانو، انسانانو، او دنیوي او اخروي ژوند لپاره شامل او کامل نظام دی، نو په همدې بنیاد په دولت باندې پدې ترکیز کوي چې الهي احکام تطبیق  کړي  ترڅو د فرد او ټولني ژوند په عقیدوي، اخلاقي، سیاسي، اداري د قوت استعمالولو بیلابیلو اړیکو چاري په سالمه توګه تنظیم کړي شي.

پدې اعتبار چې اسلام کله د دولت تآسیس په خاصو مواصفاتو سره کوي هغه لدې کبله چې د الله پاک د حدودو احترام وشي ځکه هغه ذات د نورو کائناتو د پیدايښت ترڅنګ سیاسي کیانت هم پیدا کړیدی، او دا پداسي اساساتو ولاړ دی چې نور پرې ندي ولاړ، پدې معنی چې نور هیوادونه به د اسلامي هیواد سره یا په مصالحو کې شریک وي یا به ورڅخه جلا وي، او هم به د نورو هیوادونو سره مؤثري او متأثري اړیکي لري، نو کله چې اصل په اړیکو کې سوله وي نو معاهدات به یا د جنګ ختمولو پخاطر وي ترڅو بیرته سوله په دایمي توګه قایمه شي، او یا به د سولي د تثبیت او ټینګښت په خاطر وي ترڅو ددې څخه وروسته د تجاوز احتمال پاتي نشي، مګر هغه مهال چې تړون مات کړي[2].

د پیړيو پیړیو راهیسي اسلامي دولت د غیر اسلامي دولت سره بیلابیلي معاهدي او میثاقونه لاسلیک کړيدي او دغه معاهدات د ګڼ شمیر قواعدو، شرایطو، مبادئو او التزاماتو متضمني وي، چې دغي کړني نړیوال قانون ته ستره ترقي ور په برخه کړه.

دقانون له انده دمیثاقونواومعاهداتوتعریف:

ځيني وایې: د نړیوالي معاهدي تعریف داسي دی: (هغه لیکلی اتفاق دی چې د نړیوالو قانوني اشخاصو ترمنځ لدي کبله رامنځته کیږي چې د نړیوال عام قانون د قواعدو مطابق ځانګړي قانوني پایلي منځته راوړي)[3] .

یو شمیر نوور قانونو پوهانو بیا داسي تعریف کړیدی: (عبارت له هغه اتفاق څخه دی چې لورې یې هیوادونه یا نړیوال قانوني هغه اشخاص وي چې د معاهداتو د لاسلیکولو اهلیت ولري، اتفاق به د قانوني حقوقو او التزاماتو متضمن وي، دا رنګه واجب ده چې موضوع به يې د هغو اړیکو ټینګول وي چې نړیوال قانوني یې فیصلي کوي)[4].

د اسلامي فقهې له انده د میثاقونو او معاهداتو تعریف

معاهدات عبارت له هغو میثاقونو، تعهداتو او اتفاقیاتو څخه دي چې اسلامي هیواد يې د غیر اسلامي هیوادونو سره د جنګ او سولي په حالت کي امضاء کوي، د جنګ په حالت کې معاهدي ته موادعه، مصالحه او مسالمه ویل کیږي، چې ددې په مقتضی سره د جنګ پريښودل او سوله منځته راځي الله تعالی فرمايې: (وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْـمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَكَّلْ عَلَى اللهِ} [الأنفال:61)

ژباړه: او اي پیغبيره که دښمن د روغي جوړي خوا ته میلان ولري نو ته هم د هغي لپاره تیار اوسه او په الله باندي توکل وکړه.

---

[1]                      محمد یوسف علوان، نړیوال عام قانون سریزه، چاپ۳ دار وایل اردن کال ۲۰۰۳ اردن مخ ۱۱۳.

[2]              محمد أبو زهرة: العلاقات الدولية في الإسلام مخ 79

[3]              احمد اسکندري او محمد ناصر بوغزاله، محاضرات په نړیوال عام قانون کې کال ۱۹۹۸ قاهره مخ ۹۶.

[4]              عبد الكريم علوان : الوسيط په نړیوال قانون کې چاپ ۴ دار الثقافه للنشر والتوزیع کال ۲۰۰۹ اردن مخ ۲۵۹